Kronik pankreatit nedir?
Pankreasın kronik olarak iltihaplanması kronik pankreatit olarak tanımlanır. Hastalık yüzde 80-85 oranında alkol kullanımına bağlı gelişir. Ancak genetik etmenler nedeniyle 8-10 yaşlarından itibaren bile kronik pankreatit görülebilir.
Kronik pankreatitin nedenleri nelerdir?
Bağışıklık sistemindeki hücrelerin kendi organlarına saldırdığı otoimmün hastalıklar da kronik pankreatite yol açabilir. Tüm bunlara karşın hastaların yüzde 15’inde hiçbir neden bulunmayabilir.
Kronik pankreatitin belirtileri nelerdir?
Kronik pankreatit, karnın ortasından başlayan ve bele vuran ağrı şikayeti ile kendini gösterir. Hastalar, yaşamlarını etkileyecek şiddette, kontrol edemedikleri yoğunlukta bir ağrı süreci yaşar.
Kronik pankreatit, pankreas kanserine döner mi?
Kronik pankreatitin pankreas kanserine dönme riski yüzde 4-5 düzeyindedir; ancak bu risk nedeniyle pankreasın hemen alınması gerekmez. Bu nedenle hastanın düzenli takibi önem taşır.
Kronik pankreatitte beslenmenin önemi nedir?
Kronik pankreatiti olan hastalar genellikle çok zayıf olur. Bunun nedeni yediklerini tam olarak sindiremeyen kronik pankreatit hastaları genellikle kilo alma sorunu yaşar. Bu sebeple düzenli beslenilmesi gerekir.
Kronik pankreatit nasıl tedavi edilir?
Nedenleri tam olarak bilinemediği için kronik pankreatitte hastalığın şikayetlerini önlemeye yönelik tedaviler uygulanır. Kronik pankreatit atakları yılda birkaç kez tekrarlanabilir. Bu ataklar sırasında hastaların sağlık kuruluşlarında tedavi edilmesi gerekir. Multidisipliner yaklaşımla, gastroenterolog, cerrah, ağrı uzmanlarıyla beraber çeşitli komplikasyonlara müdahale edilerek hastaların yaşam kalitesi artırılır.
Tedavi süreci bazen iki haftayı da bulabildiği için kronik pankreatit atakları iş ve sosyal yaşamda da zorluklara neden olabilir.
Kronik pankreatit tedavi süreci nasıl planlanır?
Medikal tedavi: Kronik pankreatit tedavisi, multidisipliner yaklaşımla ele alınır ve “step up approach” olarak tanımlanan bir yöntemle – adım adım, aşama aşama – planlanır. İlk aşamayı medikal tedavi oluşturur. Ağrı kesiciler, kandaki şeker oranını düzenleyen ilaçlar ve sindirimi düzenleyen pankreas enzimleri verilerek hastaya yardımcı olunuyor.
Endoskopik yöntemler: Medikal yaklaşımın sorunu gideremediği durumlarda ikinci aşama olarak endoskopik girişimsel yöntemler devreye girer.
Kronik pankreatit, pankreasta enflamatuar tümör oluşturur. Bu tümörlerin pankreas kanseri ile karıştırılmaması gerekir. Katı oldukları için pankreas ya da safra yolunu tıkayabilen bu tümörler de sorunlara yol açabilir. Böyle durumlarda endoskopik olarak pankreas kanalına girilerek safra sıvısı ya da pankreas sıvısı akış sorunu çözülür.
Kronik pankreatit pankreas kanalında kalsifikasyon adı verilen taşlara neden olabilir. Bu taşlar da aynı şekilde pankreas kanalını tıkadığında ERCP (Endoskopik Retrograd Kolanjiopankreatografi) adı verilen uygulamayla pankreas kanalına girilerek taşlar temizlenir, bir stent takılarak pankreas sıvısının akmasını sağlanır.
Cerrahi yöntemler: Medikal yöntemlerden ve endoskopik girişimsel yöntemlerden sonuç alınamazsa hastaya ameliyat önerilir. Bu ameliyat pankreas kanseri tedavisinden çok farklı bir tedavi gerektirir. Kronik pankreati ameliyatlarında organ koruyucu cerrahi uygulanır.
Kronik pankreatit tedavisinde yeni gelişmeler neler? Yapılan çalışmalar kronik pankreatit tedavisinde ikinci aşamadan yani endoskopiden hemen sonra cerrahi uygulamanın, hastaların uzun vadeli komplikasyonlardan, özellikle ağrılardan kurtulma şansını artırdığını gösteriyor. Endoskopik uygulamaya karşın istenen sonucun alınamadığı durumlarda iki yıl içinde cerrahi gerçekleştirilmemesi halinde hastaların ağrı sorunu da kronikleşiyor. Özellikle kronik pankreatit hastalarında ağrı ana problem olduğundan beyindeki ağrı algılama merkezleri değişiyor. Bu hastalarda immün hücreler saldırdığında nöropatik ağrılar oluşuyor. Sinirsel sistemden gelen yaratılmış bir ağrı ve nöropatik ağrılar normal ağrı ilaçları ile zor kontrol ediliyor. Bu nedenle nöropatik bir ağrı oluşmasını engellemek için erken dönemde cerrahi yöntemin tercih edilmesi önem taşıyor. Kronik pankreatit ameliyatlarının da hasta özelinde planlaması gerekiyor.
